Stary Rynek to centralny plac słupskiej starówki. To tu dawno temu tętniło życie Słupska. Dzisiaj to miejsce gdzie możemy powspominać dawne czasy i pokarmić gołębie.
W średniowieczu, zapewne wkrótce po relokacji Słupska w 1310 r. na środku placu rynkowego wzniesiono pierwszy słupski ratusz miejski. Jego gotycka sylwetka z trójkątnymi sterczynowymi szczytami widoczna jest wyraźnie w panoramie miasta na szkicu E. Lubinusa z 1618 r. (mapa znajduje się w Muzeum Pomorza Środkowego).
W ratuszu tym oprócz izby radnych i mieszkania dla urzędnika oraz archiwum, znajdowały się: więzienie, hala targowa i apteka. Ratusz ten rozebrano w końcu XVII w. Na jego miejscu około 1766 r. zbudowano nowy ratusz klasycystyczny, murowany dwukondygnacyjny z wieżyczką zegarową nakrytą barokowym hełmem. Jego wygląd znamy z przekazów ikonograficznych, a lokalizację m.in. potwierdza plan miasta z końca XVIII w.
W muzeum znajduje się tablica ze starego ratusza ze słupskimi prawami miejskimi – Statua Civitatis z 1623 r. oraz miedziana metryka budowy ratusza pochodząca z kuli miedzianej, która niegdyś zdobiła szczyt wieży ratuszowej. Metryka m.in. informuje o liczbie mieszkańców miasta w latach 1798 – 1799. Było wówczas, nie licząc wojska, 4293 mieszkańców, 440 domy w obrębie miejskich murów obronnych oraz 172 domy za murami.
Dzisiejszy Stary Rynek, jak zresztą cała starówka, uległy znacznym przeobrażeniom w XVIII w, kiedy to stare zrujnowane budynki średniowieczne zastąpiono zwartą zabudową 2 – 3 kondygnacyjnych kamieniczek o różnorodnym wykroju szczytów i dekoracyjnych fasadach.
Osiemnastowieczna zabudowa starówki legła w gruzach w czasie działań wojennych w 1945 r. Tylko w zachodniej pierzei rynku zachowały się odbudowane i odrestaurowane trzy sąsiadujące ze sobą kamieniczki dające wyobrażenie o dawniejszej zabudowie starówki.
Dwie z nich pochodzą z XVIII – XIX w. Ich fasady (kamienice ustawione są szczytami do pierzei rynku) są przykładem stylu okresu przejściowego od baroku do klasycyzmu.
„Apteka Dworska” to kamieniczka barokowa o funkcjach mieszkalno-handlowych. Zbudowana w 1783 r. na fundamentach z pierwszej połowy XVIII w. Fasada sześcioosiowa rozczłonkowana pilastrami, które nadały jej wertykalny charakter. Pilastry posiadają dekoracje na górnej kondygnacji i zwieńczone są belkowaniem, nad którym znajduje się fronton z owalnym otworem okiennym.
Kamieniczka (Stary Rynek 4), pochodzi z XIX w., jej fasadę zdobi boniowanie w tynku oraz ozdobne gzymsy nad oknami piętra, nad belkowaniem szczyt z owalnymi oknami po bokach, w zwieńczeniu frontom w kształcie łukowym.
Na przeciwko kamieniczek na pierzei wschodniej ostał się budynek modernistyczny ówczesnego banku.
Północną część Rynku zajmuje budynek byłego kina „Milenium” oddany do użytku w 1963 r., w tej chwili na parterze jest jeden z dyskontów.
Z budową kina związany jest ciekawy epizod dający ważny przyczynek do poznania najstarszych dziejów Słupska. W czasie kopania dołów fundamentowych pod kino w 1959 r. natrafiono na ślady drewnianej zabudowy średniowiecznego miasta. Odkryto m.in. fragmenty trzech budynków drewnianych, wykonanych z masywnych słupów dębowych wbijanych lub wkopywanych pionowo w ziemię jeden obok drugiego. Szczeliny między słupami wypełniono dranicami i gliną. Jeden z odkrytych budynków o wymiarach 7 m x 10 m był prawdopodobnie pracownią garbarską, świadczyła o tym gruba warstwa ścinków skóry i sierści zwierzęcej zalegającej na przestrzeni budynku oraz okazała kadź klepkowa służąca zapewne do moczenia i garbowania skóry. Odkryte fragmenty ulic biegnące obok budynków były moszczone drewnem.
Znaleziony przez archeologów materiał ruchomy (talerze drewniane wykonane na tokarce, ceramika wytwarzana na kole garncarskim, narzędzia pracy, skórzane trzewiki ostronose oraz broń) przyczyniły się do wzbogacenia naszej wiedzy o kulturze materialnej mieszkańców Słupska od XII w do przełomu XIV i XV w.
Powierzchnia placu wynosi 0,3880 ha.
Tekst : Wiesław Stachlewski, aktualizacja tekstu: Czesław Lejnik, konsultacja: Zdzisław Machura, wyd. ARW Lenart Słupsk, „Słupski przewodnik turystyczny”, OTiPM Słupsk 2000
